Encyklopedia
Księgi o monizmie i dualizmie
„Na tym świecie nie ma żadnej wielości, śmierć za śmiercią czeka na tego, kto w nim wielość widzi. Jako jedność należy go tylko postrzegać, lecz nie sposób tego dowieść. Atman-duch jest stały, bez skazy, poza przestrzenią, nienarodzony, wielki i nieruchomy”.
Śukla Jadźurweda, Bryhadaranjaka Upaniszad, 4.4.19-20
„Medytując o Nim, który nie ma początku, środka ani końca, o Jednym, wszechprzenikającym, który jest mądrością i szczęściem, bez kształtu, wspaniałym, mężu Umy, najwyższym Panu, władcy, o trzech oczach i niebieskiej szyi, spokojnym – wyciszony mędrzec osiąga pierwotną Osobę, kosmicznego świadka, na drugim brzegu ciemności.”
Atharwaweda, Kajwalia Upaniszad, 7
„Tam gdzie jest dwoistość, jeden widzi drugiego, jeden wącha drugiego, jeden smakuje drugiego, jeden mówi do drugiego, jeden słyszy drugiego, jeden myśli o drugim, jeden rozumie drugiego. Tam jednak, gdzie wszystko staje się jednym duchem, to dzięki czemu i kto ma widzieć? Dzięki czemu i kto ma wąchać? Dzięki czemu i kto ma smakować? […] Dzięki czemu można zrozumieć to, co pozwala wszystko zrozumieć? Ta dusza-atman nie jest tym ani tamtym, poza zasięgiem, dlatego nieosiągalna, niezniszczalna, dlatego niezniszczona”.
Śukla Jadźurweda, Bryhadaranjaka Upaniszad, 4.5.15
„W głęboki mrok schodzą ci, którzy czczą śmiertelnych. W jeszcze głębszy mrok schodzą ci, którzy czczą bezosobowego. Jeden skutek przynosi czczenie najwyższej przyczyny wszystkich przyczyn, a inny czczenie tego, co nie jest najwyższe. Objaśnili to starożytni mędrcy, którzy wznieśli się ponad wszelki niepokój. Należy poznać Najwyższego i nieprzemijającego, należy poznać także przemijające stworzenie. Kto pozna jedno i drugie, ten wzniesie się ponad śmierć i wejdzie do wiecznej krainy Boga, by tam cieszyć się nieśmiertelnością.”
Śukla Jadźurweda, Iśa Upaniszad, 12-14
„Ujrzałem potężnego Puruszę, niczym blask słońca ponad ciemnością. Gdy jego człowiek poznaje, przekracza śmierć. […] Nie ma nic wyższego niż On, nie ma niczego niż On mniejszego. On jeden w niebie trwa nieporuszony jak drzewo. On to właśnie Purusza (Osoba) cały świat przenika”.
Kryszna Jadźurweda, Śwetaśwatara Upaniszad, 3.9
„On jest w każdej twarzy, głowie, szyi,
w sercu każdej istoty.
On – Pan, który wszystko przenika,
w każdym kierunku zmierza, łaskawy – Śiwa”.
Kryszna Jadźurweda, Śwetaśwatara Upaniszad, 3.11
„Ani słońce tam nie świeci, ani księżyc, ani gwiazdy,
nie rozbłyska tam błyskawica, ani ogień.
Kiedy Brahman jaśnieje, jaśnieją i one,
Jego to bowiem blask rozświetla wszystko.
Brahman to nieśmiertelność, Brahman z przodu i z tyłu,
na północy i południu, wschodzie i zachodzie, w górze i dole.
Brahmana najwyższy blask przenika wszystkie światy”.
Mundaka Upaniszad, 2.2.10-12
„O mój Panie, który utrzymujesz wszystko, co żyje! Twą twarz zasłania oślepiający blask. Usuń ją łaskawie i ukaż się swemu czystemu wielbicielowi”.
Śukla Jadźurweda, Iśa Upaniszad, 15
„Ja jestem źródłem wszystkiego, wszystko ode Mnie pochodzi. Mędrcy, którzy to rozumieją, wielbią Mnie w skupieniu”.
Bhagawadgita, 10.8