ŚiwaŚakti - Encyklopedia wiedzy o śiwie śakti

Święta ku czci Dewi

Śri Pańćami

Piątego dnia przybywającego księżyca w miesiącu magha (styczeń-luty) zima przechodzi w wiosnę. Wtedy to zimna i naga ziemia odmładza się i przybiera postać skromnej nimfy, przybranej w żółte kwiaty gorczycy. W północnych Indiach, gdzie przejście pór roku jest najbardziej widoczne, wspomniany dzień kojarzony jest z Saraswati, boginią wiedzy, pierwotnym przejawieniem bogini matki. Jak barwy wiosny usuwają chłód zimy, tak Saraswati usuwa ignorancję darem wiedzy. I dlatego kobiety, przybrane w żółte szaty, wielbią boginię żółtymi kwiatami. Tego dnia, poeci i artyści dedykują swą twórczość bogini matce.

Wasanta nawaratri

Pierwsze dziewięć nocy przybywającego księżyca w miesiącu czajtra (marzec-kwiecień) są uświęconym okresem Bogini Matki.
Pierwszy dzień Wasanta nawaratri obchodzi się jako Gudi-padwa lub Ugadi w stanach Maharasztra, Karnataka i Andhra Pradeś. Wyznacza on początek nowego roku. „Gudi” to chorągiew, a „padwa” jest pierwszym dniem miesiąca księżycowego. W Maharastrze, ślubne sari i naczynie gliniane, dwa symbole bogini matki, wznosi się na tyczce nad domem. Umieszcza się je w stronę słońca, w nadziei, że przemieni jaskrawe promienie wiosennego słońca w promienie pomyślności.
Ostatni dzień Wasanta nawaratri – Rama nawami, przypomina o urodzinach Ramy, siódmego awatara Wisznu, który zasłynął jako marjada puruszottama, ideał przyzwoitości, i jako ekam-patni-wrata, ten, który pozostał wierny jednej żonie.
Historia mówi, że Rama postanowił wyprawić się na Lankę, aby wyzwolić swą żonę Sitę z rąk króla-demona Rawany, kiedy tylko skończy się pora deszczowa. Aby jednak wygrać wojnę, potrzebował błogosławieństwa Durgi, patronki wojowników. Zgodnie z tradycją Boginię czciło się wiosną, ale Rama nie mógł czekać tak długo. Dlatego wprowadził wielbienie Durgi jesienią. Z czasem jesienne nawaratri wyparło wiosenne.

Gangaur

Gangaur jest świętem obchodzonym przez kilka dni w miesiącu ćajtra (marzec-kwiecień), głównie w północnych regionach Indii, gdzie ludność posługuje się językiem hindi. Upamiętnia ono małżeństwo Śiwy (Gana) z Parwati (Gauri). Kobiety w Radźasthanie noszą wizerunki bogini w procesjach. Okazują cześć Bogini, ponieważ zdołała ona skłonić do życia rodzinnego Boga-pustelnika, a przy tym porzuciła królewskie wygody i przystała na ascetyczny standard życia swego męża. Podczas tego święta czci się także Kamę, boga miłości, ponieważ poświęcił swe życie, aby połączyć Boga z Boginią. W pobliżu Udajpuru, w Radźasthanie, pewna społeczność obchodzi święto w szczególny sposób: chłopcy i dziewczyny w wieku małżeńskim swobodnie mieszają się na targu i wybierają sobie małżonków. Gangaur jest świętem miłości, małżeńskiej harmonii i domowego szczęścia.

Ganga dassera

W szczycie lata świat docenia wartość wody. Wśród Hindusów świadomość ta przybiera postać ceremonii Ganga dassera. Dedykują oni pierwsze dziesięć dni jasnej połowy miesiąca dźjesztha (maj-czerwiec) boginiom indyjskich rzek, a zwłaszcza Gandze, która zstąpiła z niebios dla dobra człowieka. W ciągu tych dziesięciu dni, w miarę jak temperatura rośnie, wielbiciele kąpią się w rzekach i wspominają zdarzenia z pradawnych czasów. Co wieczór kapłani zanurzają się w rzece i kołyszą oliwnymi lampkami nad wodami oraz śpiewają na chwałę bogini rzeki. Bogini zasługuje na cześć, ponieważ zaspokaja pragnienie człowieka, obmywa jego ciało i nawadnia jego pola. Zmywa także jego grzechy i przyjmuje prochy zmarłych, dzięki czemu dusza może spokojnie przejść do następnego życia.

Tidź

Tidź jest świętem obchodzonym w północnych Indiach – zwłaszcza w Radźasthanie – ku chwale Parwati, księżniczki, która „oswoiła” pustelnika Śiwę i skłoniła do założenia rodziny. Mimo iż urodziła się jako księżniczka, przystosowała się do ascetycznych zwyczajów Śiwy. Kobiety, które pragną jej przychylności, śpiewają pieśni wychwalające Jej bezwarunkową zgodę na życie w ubóstwie. Ozdabiają wizerunek bogini w ślubne szaty i obnoszą w procesjach.

Hartalika

Hariti jest boginią wegetacji, a jej obecności doświadcza się w miesiącu bhadrapada (sierpień-wrzesień) pośród bujnych, zielonych pól. Jest ona Gauri, matką Ganeśy, czyli tego, który usuwa przeszkody. Bogini poczęła go bez udziału swego męża Śiwy. Uformowała syna z własnego naskórka. Ta boska matka jest czczona trzeciego dnia przybywającego księżyca, a jej syna czci się dzień później. Figury matki i syna ozdabia się kwiatami oraz daje im w darze słodycze i kadzidła. Pięć dni później oba bóstwa zatapia się w wodzie.

Nawaratri/Nawaratra

Nawadurgi, dziewięć płomiennych przejawień Bogini wojowniczki, wielbi się przez pierwsze dziewięć nocy przybywającego księżyca w miesiącu aświn (październik-listopad). Wtedy to bowiem Bogini walczyła z demonem-bawołem Mahiszą. Bogini, jako Durga, pokonuje demona dziewiątej nocy, a dziesiątego dnia, w Widźaja-daśami (lub Dassera), świętuje zwycięstwo przed powrotem do swej siedziby.
W Bengalu Durgę postrzega się jako przejawienie Parwati, żony Śiwy. Szóstego dnia odwiedza Ona dom swego ojca ze swymi córkami: Lakszmi i Saraswati oraz z synami: Ganeśą i Kartikeją. Dziesiątego dnia wraca do domu swego męża. Wszyscy opłakują Jej odejście.
W Tamil Nadu, Andhra Pradeś i Karnatace, trzy noce poświęca się Saraswati, bogini wiedzy, trzy noce – Lakszmi, bogini bogactwa, i trzy – Śakti, Bogini mocy.
Bogini jest wielbiona bądź pod postacią figur (we wschodnich Indiach), bądź świętego naczynia – purna-kumbhy. Kobiety wystawiają święte naczynie pierwszego dnia obchodów. Obrzęd ten nosi nazwę ghata-sthapana. W Gudźaracie, kobiety noszą święte naczynie na swych głowach, następnie stawiają pośrodku podwórza i tańczą wokół śpiewając garbha, pieśni wysławiające Boginię.
W dzień Dassera ludzie czczą narzędzia swej pracy w nadziei, że Dewi obdarzy je swą mocą.

Śarad-purnima

Po zabiciu demona-bawoła w Dassera, Dewi odpoczywa. Zaś dzień później, w śarad-purnimę, zrzuca z siebie groźne okrycie i budzi się jako urocza i dobrotliwa bogini Lakszmi. Jest to jesienna noc pełni księżyca, kiedy plony po monsunie dojrzały i nastał czas pomyślności. Ludzie biją w bębny, by oznajmić powrót bogini.

Karwa ćauth

Karwa ćauth, w północnych regionach Indii, jest odpowiednikiem radźastańskiego święta Tidź. Obchodzi się je cztery dni po Śarad-purnimie w miesiącu kartik. Kobiety przywdziewają wtedy ślubne stroje, poszczą i modlą się o pomyślność swych rodzin.
Kobiety poszczą do chwili, gdy dostrzegą odbicie księżyca na tafli wody. Bóg księżyca uosabia najbardziej romantycznego z mężów. Księżyc to także symbol Śiwy – męża Parwati – urodziwego, ale też osobliwego i nieprzewidywalnego. W przeciwieństwie do innych mężczyzn, Śiwa nie utrzymuje żony, lecz oddaje się medytacjom. Mimo to Bogini go uwielbia. Kobiety pragną posiąść wytrzymałość Parwati, by móc tolerować, zrozumieć i żyć w zgodzie ze swymi mężami.
Karwa to małe gliniane naczynie napełnione pędami, które starsze mężatki dają tego dnia młodym mężatkom. Jest to podarunek płodności, dar miłosierdzia Dewi, który jedna kobieta przekazuje drugiej.

Diwali

Diwali jest świętem trwającym trzy dni. Pierwszy dzień, Naraka-ćaturdasi, będący czternastym dniem ubywającego księżyca w miesiącu aszwin (październik-listopad), upamiętnia klęskę demona Naraki z rąk Kryszny i Rukmini. Jest to najważniejsze święto w południowych Indiach.
Następny dzień, który przypada na nów, poświęcony jest w Bengalu krwiożerczej Kali, a w innych rejonach Indii – Lakszmi. Kupcy i przedsiębiorcy otwierają nowe księgi rachunkowe, wypowiadając imię Lakszmi. Bogini jest wielbiona jako Dhana-lakszmi, bogini bogactwa, Dhjana-lakszmi, bogini pożywienia, Wajbhawa-lakszmi, bogini sławy i jako Ajśwarja-lakszmi, bogini powodzenia. Aby zapewnić sobie jej łaskę, sprząta się dom, zapala lampy, próg dekoruje kwiatami i liśćmi, maluje i nanosi święte wzory.
Bali-pratipada, pierwszy dzień przybywającego księżyca, upamiętnia dzień, w którym Wisznu – pod postacią karła Wamany – wyzwolił Śridewi, boginię władzy i królewskiej świetności, z rąk demona Balego. Kiedy Bali zgodził się podarować Wamanie trzy kroki ziemi, ten zamienił się w olbrzyma, przemierzył trzy światy i zdobył serce Śridewi.

Tulsi wiwaha

Dwunastego dnia przybywającego księżyca w miesiącu kartika, niedługo po przebudzeniu ze swej czteromiesięcznej drzemki w czasie monsunu, Wisznu, opiekun kosmosu, poślubia Bhudewi i odnawia przyrzeczenie strzeżenia Ziemi. Boginię symbolizuje pachnący krzew tulsi, bazylii indyjskiej. Tę świętą roślinę przystraja się jak pannę młodą i przedstawia Wisznu, pod postacią trzciny cukrowej lub kamienia śalagrama. Tulsi nigdy nie ofiarowuje się nieposkromionej Durdze, gdyż roślina uosabia obłaskawioną płodność.