Encyklopedia
Mandala
Mandala w sanskrycie znaczy „koło”. Jest magicznym diagramem przenikniętym boskim duchem. Po ukończeniu staje się jantrą – rytualnym obiektem czci ułatwiającym skupienie i medytację, osiągnięcie duchowej wizji oraz aktywację nadnaturalnych sił drzemiących w ciele człowieka.
Tworzenie mandali to akt graficznego przedstawienia ważnych aspektów świata bhakty i jego konstytucji psychicznej. Między tymi czynnikami zachodzi dynamiczna interakcja. Mandala jest obrazem skupienia energii. Jej zadaniem jest ochrona, tworzenie, integracja i przemiana.
Środek mandali stanowi kropka. Jest to symbol z pozoru pozbawiony wymiarów. Oznacza „nasienie, ziarno, spermę, kroplę”, czyli punkt wyjścia, początek. W kropce mandali skupiają się zewnętrzne energie. Oddając graficznie te zewnętrzne siły, bhakta pracuje nad własnymi energiami wewnętrznymi, które także znajdują odzwierciedlenie w graficznej formie mandali. Stąd mandala reprezentuje przestrzeń zarówno zewnętrzną, jak i wewnętrzną. Jej celem jest usunięcie dychotomii przedmiot-podmiot. Dzięki temu aktowi mandala staje się uświęconym bóstwem.
Kropkę obramowuje się trzema liniami tworzącymi trójkąt. Trójkąt normalny (z wierzchołkiem zwróconym ku górze) symbolizuje zasadę męską. Trójkąt odwrócony symbolizuje zasadę żeńską. Okrąg opisany na tym trójkącie jest znakiem rozwijającej się świadomości bhakty. Zewnętrzny kwadrat reprezentuje fizyczny świat ograniczony z czterech stron. Płatki lotosu okalające okrąg symbolizują moc odradzania się i zasady. Środkowa część mandali jest siedzibą bóstwa.
Mandala jako całość może reprezentować miasto, pałac lub wyspę, najczęściej jednak symbolizuje mityczną górę Meru zbudowaną ze złota i wysadzaną kamieniami szlachetnymi, święty trójkąt kojarzony z Boginią Matką.
Przeistoczenie mandali w bóstwo wymaga napisania sanskryckich sylab we właściwych miejscach. Podczas rytuału przeistoczenia mandali bhakta sprzęga swoją energię z energią bóstwa, by pobudzić zewnętrzne siły i własne moce. Jego świadomość zostaje uzewnętrzniona, wykracza poza subiektywne odczucia i otaczające ją zewnętrzne siły. W ten sposób dokonuje się krok na drodze ku duchowemu rozwojowi.
Mandala w tradycyjnie pojmowanym religijnym kontekście jest graficznym symbolem obiektu czci. Tak rozumiana mandala może też być reprezentowana przez inną niż graficzna formę – ludzką, niby-ludzką, zwierzęcą, nieożywioną (kamienie czy kryształy spotykane w naturze). Mandalą może być linga, dysk Wisznu, trójząb Śiwy czy włócznia Dewi. Są to konkretne reprezentacje bóstwa. Inne, choć także konkretne (bo widoczne), są abstrakcyjne, a w ich znaczeniu kryją się pierwiastki mistyczne.